Motyw przemijania - Motyw przemijania w malarstwie

Juan de Valdés Leal Finis Gloriae Mundi

JesteÅ›my Å›wiadkami rozkÅ‚adajÄ…cych siÄ™ ciaÅ‚ biskupa i rycerza. Nad nimi unosi siÄ™ waga z grzechami Å›miertelnymi na jednej szali – Å›winia symbolizuje tutaj obżarstwo, a kozioÅ‚ pożądliwość. Na drugiej szali serce Jezusowe i bicz symbolizujÄ…ce pobożne życie, godne naÅ›ladowania. Oto wizerunek rozkÅ‚adajÄ…cych siÄ™ ciaÅ‚, których los zostaÅ‚ przesÄ…dzony – to obraz o przemijaniu i Å›mierci, skÅ‚aniajÄ…cy do gÅ‚Ä™bokiej refleksji – co po nas zostanie, którym wartoÅ›ciom warto hoÅ‚dować, aby ocalić coÅ› wiÄ™cej niż tylko ciaÅ‚o. Napisy na brzegach szal dajÄ… odpowiedź – Nimenos (nic mniej) – mniej nie zapewni zbawienia przy przedmiotach zwiÄ…zanych z pobożnym życiem i Nimas (nic wiÄ™cej) – tyle wystarczy, by zostać potÄ™pionym przy grzechach Å›miertelnych. Wybór należy do nas, a czas pÅ‚ynie…

 

 

W nierealnej scenerii, jak ze snu wyjÄ™tej, widzimy dziwnych bohaterów – sÄ… nimi Å›piÄ…ce zegary spÅ‚ywajÄ…ce z gaÅ‚Ä™zi, z postumentu. Jeden z zegarów wtapia siÄ™ w ciaÅ‚o martwego ptaka, a zegar na pierwszym planie obchodzÄ… mrówki. Podobno autor najpierw namalowaÅ‚ pejzaż z hiszpaÅ„skimi skaÅ‚ami, morzem i uschÅ‚ym drzewem, a potem dÅ‚ugo czekaÅ‚ na inspiracjÄ™, aby dokoÅ„czyć płótno. Pewnego dnia, patrzÄ…c na topiÄ…cy siÄ™ ser, po prostu zobaczyÅ‚ dwa miÄ™kkie zegarki i wkomponowaÅ‚ je w obraz. Zatem czas musiaÅ‚ upÅ‚ynąć, aby powstaÅ‚ najbardziej znany obraz sÅ‚ynnego surrealisty, opowiadajÄ…cy o przemijaniu w tak niejednoznaczny sposób. Zegary, jak zwiÄ™dÅ‚e liÅ›cie, sugerujÄ…, że czas jest czymÅ› ulotnym, czymÅ›, co bezpowrotnie przemija.

Inne przykłady malarskie:

• Hans Baldung Trzy etapy życia ludzkiego i Å›mierć (portret dziecka, mÅ‚odej kobiety, staruszki i Å›mierci – obraz o przemijaniu ciaÅ‚a)
• Giorgione La Vecchia (portret byÅ‚ej piÄ™knoÅ›ci z zaÅ‚zawionymi oczami, niepogodzonej z upÅ‚ywem czasu)
• Peter Claesz MÅ‚odzieniec z czaszkÄ… (wizerunek beztroskiego chÅ‚opca z czaszkÄ… w dÅ‚oni, symbolem nieuchronnej Å›mierci)
• Gustav Klimt Trzy okresy życia kobiety (podobnie jak u Baldunga, widzimy etapy starzenia siÄ™ kobiety)
• Lucian Freud Matka malarza (portret starej kobiety leżącej i czekajÄ…cej na Å›mierć, być może wspominajÄ…cej mÅ‚odość)
• Józef Mehoffer Vita – somnium – breve (witraż; eleganckie panie [alegorie rzeźby, malarstwa, poezji] oraz nad nimi skrzydlaty geniusz [Å›mieć-koÅ›ciotrup symbolizujÄ…cy przemijanie i marność])
• Alfred Lenica W poszukiwaniu straconego czasu (nawiÄ…zanie do powieÅ›ci Prousta)