Motyw daru - Motyw daru w literaturze

Joseph Bédier Dzieje Tristana i Izoldy

Matka Izoldy znała się na sztuce przyrządzania mikstur z różnych ziół, nauczyła też tego córkę. Magia jednak bywa niebezpieczna. Gdy Izolda miała wyruszyć do króla Marka, jej matka zrobiła napój i dała go w sekrecie służącej Brangien. Służąca miała dopilnować, aby nikt prócz dwojga przyszłych małżonków nie skosztował tego eliksiru, bo ci, co razem go spożyją, będą się kochać przez całe życie i po śmierci. Niestety dar ten sprawił, że Izolda nie z przyszłym mężem go wypiła, lecz z Tristanem. Podczas podróży do Kornwalii spożyli go na statku i od tej chwili nie mogli już bez siebie żyć. Byli w stanie pokonać przeciwności losu i walczyć o swoją miłość, by razem umrzeć. Ta ślepa miłość, od której nie mogli się już uwolnić, stała się przyczyną wielu nieszczęść. Prezent matki zatem stał się dla córki z jednej strony przekleństwem, z drugiej zaś czymś, za co Izolda była gotowa oddać życie.

Johann Wolfgang Goethe Faust

Faust urzeczony urodą Małgorzaty pragnie ją zdobyć. Dziewczyna jest wierząca i cnotliwa, ale Mefistofeles obmyśla sposób, by ich do siebie zbliżyć. Diabeł podrzuca do skrzyni szkatułkę, pełną różnych klejnotów. Prezentem tym wprawdzie Małgorzata zbyt długo się nie nacieszy, bo jej matka odda go księdzu. Jednak jej spokój zostanie zburzony, a głowa zajęta myślami o tajemniczym ofiarodawcy. Kolejny podarek, pod wpływem nalegań Fausta, złoży Mefistofeles do szafy, tym razem będzie jeszcze więcej klejnotów – piękniejszych i kosztowniejszych. Te dary stanowią początek znajomości między dwojgiem ludzi, która skończy się tragicznie dla Małgorzaty – zajdzie w ciążę, straci reputację, Faust ją porzuci, pośrednio w związku z tą sytuacją straci matkę i brata, utopi dziecko i popadnie w obłęd.

Henryk Sienkiewicz Latarnik

W Aspinwall, niedaleko Panamy mieściła się latarnia, którą codziennie musiał zapalać latarnik. To zadanie przypadło człowiekowi już staremu, koło siedemdziesiątki. Wypełniał swoje obowiązki sumiennie do czasu, gdy pewnego dnia wraz z zapasami żywności nie przybyła dodatkowa paczka, w której odkrył książki przekazane mu przez polskie towarzystwo w Nowym Yorku. Przez wiele lat Skawiński nie widywał Polaków, ani nawet polskich książek, nic dziwnego, że ze wzruszeniem brał do ręki te podarki. Uczucia, jakie obudziła w nim lektura Pana Tadeusza, sprawiły, że zapomniał zapalić latarnię. Stracił pracę, ale świadomość posiadania tak ważnej książki dodawała mu sił. Dar ten spowodował, że znów przyszło mu się tułać po świecie, a jednocześnie obudziły się w nim tłumione uczucia do ojczyzny.

Stanisław Wyspiański Wesele

Złoty róg zostaje przekazany Gospodarzowi przez Wernyhorę jako dowód jego obecności na weselu i rozmowy, jaką przeprowadzili. Ten dar ma być gwarantem zwycięstwa, kiedy Polacy podejmą walkę o wyzwolenie ojczyzny. Gospodarz z kolei wręcza róg Jaśkowi i daje mu polecenie, aby udał się na wieś zwoływać chłopów. Jest to zadanie odpowiedzialne, a młodzieniec nie jest w stanie wypełnić go należycie. Jest przejęty rolą weselnego drużby, najważniejsza jest czapka z pawich piór i to właśnie przez nią gubi róg. Stratę zauważa dopiero po powrocie, gdy zobaczy uśpiony naród. Szansa zatem na odzyskanie wolności zostaje zaprzepaszczona.

John Ronald Reuel Tolkien Władca pierścieni

Bilbo przez wiele lat był w posiadaniu pierścienia o wielkiej, jednak też niebezpiecznej mocy. W dniu stu jedenastych urodzin, przekazuje ten pierścień swojemu dziedzicowi o imieniu Frodo. Tajemnicza siła, jaką posiada pierścień nie jest w stanie zawładnąć młodzieńcem, który w przeciwieństwie do zwyczajnych ludzi, posiada serce czyste, nieskażone chciwością i żądzą władzy. Posiadanie tego pierścienia jest dla Frodo wielkim brzemieniem, spoczywa bowiem na nim ciężar, o którym wiedzą tylko nieliczni. Hobbit otrzymuje misję zniszczenia go w ogniu Góry Przeznaczenia, tylko w ten sposób może uratować Śródziemie.

Podróż, w jaką wyruszy bohater, by spełnić zadanie, okaże się trudna, będzie wymagała odwagi, ale także sprawi, że bohater pozna tkwiące w nim tęsknoty, pragnienia, lęki.

Inne przykłady literackie:

Biblia (Bóg daje Mojżeszowi tablice z dziesięcioma przykazaniami)
Mitologia (Prometeusz podaruje ludziom ogień, Ariadna podarowująca nić)
Jan Kochanowski, [Czego chcesz od nas, Panie…] (człowiek powinien sławić Boga za jego dary)
Bolesław Prus, Katarynka (mężczyzna podarowuje krótkie chwile radości niewidomej dziewczynce opłacając kataryniarza, ma zamiar zająć się leczeniem dziecka)
Karol Dickens, Opowieść wigilijna (Scrooge daje pieniądze na biednych, pomaga swemu pracownikowi)
Eliza Orzeszkowa, Dobra pani (Krzycka ofiarowuje dziewczynce wszystko, dopóki sierotka się jej nie znudzi)
Maria Dąbrowska, Noce i dnie (Józef Toliboski podarowuje Barbarze nenufary, Bogumił chce podarować jej broszkę)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi (podarki dla Jagny)
Wiesław Myśliwski, Kamień na kamieniu (bohater kupuje u wędrownej handlarki rajstopy i daje je swym kochankom)
Czesław Miłosz, Dolina Issy (propozycja podarowania budulca na szkołę wysunięta przez księdza Monkiewicza, Tomasz dostaje buty uszyte przez szewca z Pogir – za duże, ale podkreśla narrator, że to ważne wydarzenie)
Éric-Emmanuel Schmitt, Oskar i pani Róża (Róża daje Oskarowi cukierka, gdy siedzą na ławce, scena ma pokazać, że nawet drobne prezenty są w życiu ważne)

Autor: Magdalena Miszczak

Motyw daru

Motyw daru - opracowanie

Słowniczek pojęć

Nawiązania do utworów

Inne materiały

Lektury, wiersze

lub

Autorzy

lub

Motywy literackie

lub

Epoki