Typ liryki
Wiersz Kubek to utwór wpisujący się w model liryki bezpośredniej, wręcz intymnej. Dotyka on spraw, w które podmiot liryczny był silnie zaangażowany, stąd jest to utwór niebywale ekspresyjny i, mimo że powstały w pozytywizmie, bliski lirykom romantyków.
Podmiot liryczny i jego kreacja
Podmiot liryczny w utworze ujawnia się wprost i to niemal na każdym kroku. Opisywana przezeń sytuacja liryczna jest z nim mocno związana – stąd silny ładunek emocjonalny towarzyszy kolejnym wypowiedziom. W wielu miejscach podmiot utożsamia się jeszcze ze swym partnerem życiowym, stąd pojawiają się formy liczby mnogiej. Na końcu jest on już jednak tylko w liczbie pojedynczej, co ma kluczowe znaczenie dla odczytania utworu.
Sensy utworu
Podmiot liryczny, przypuszczalnie kobieta, opowiada historię dwójki ludzi, którzy się niegdyś pokochali, zamieszkali razem i zgodnie żyli. Symbolem owego związku staje się przyziemny przedmiot – kubek. Był on przez pewien czas świadkiem harmonii i spokoju, a więc radosnych chwil. Nagle do kubka wpada jednak łza, co należy rozumieć jako jakieś wydarzenie, które zburzyło owo uczucie. Poetka używa tu bardzo sugestywnych środków wyrazu, mówi o rozbiciu kubka, którego szczątki, nigdy już zrosnąć się nie mogą. Bohaterowie wyruszają w świat, każde swoją drogą, zaś z ich pierwotnego wspólnego szczęścia pozostają łzy, gorzkie rozczarowanie, smutek, żal. Podmiot liryczny odnajduje po latach jakąś wewnętrzną równowagę. Ofiarowane mu z gwiazd złote i srebrne naczynia, jakie potraktować można jako blaski dalszego życia, jego wzloty, szczęśliwe chwile, nie mają jednak w sobie tej magii owego prostego kubka, który był czymś wyjątkowym i niepowtarzalnym. Utwór zbliża się do poezji romantycznej, ponawia też jej język. Miłosna więź, jaka łączy dwoje zakochanych staje się tu, podobnie jak w romantyzmie, pewnym niemal mistycznym doznaniem. Owo picie przez mężczyznę i kobietę z jednego kubka nabiera szeregu znaczeń. Jest połączeniem dwójki ludzi, wyznacza im wspólną przyszłość, zapowiada dalsze życie. Rzeczywistość okazuje się jednak niweczyć ową piękną iluzję. Łzę, która wpada do kubka, możemy interpretować rozmaicie. Może to być jakieś nieszczęście, kłótnia, która poróżniła kochanków. Może to być jednak także zło świata, które burzy spokój i pogodę ducha jednostek. Może to być wreszcie ucieleśnienie tego, że w gruncie rzeczy ludzie ci do siebie nie pasowali, a po chwili zauroczenia ujawniły się ciemne strony ich osobowości. Tego nie wiemy, możemy jedynie snuć domysły. Wiersz Kubek zwykło się osadzać w kontekście biografii pisarki, a wówczas można identyfikować podmiot liryczny z samą Konopnicką. Przeżyła ona bowiem bolesne rozstanie z mężem, a ów wiersz stanowić może poetycką egzemplifikację miłosnego rozczarowania i rozłąki.
Budowa i język utworu
Kubek to typowy krótki uporządkowany, zwarty utwór liryczny. Cztery strofy po cztery wersy każda rymują się abab. Wiersz jest pisany prostym, mało ozdobnym językiem.
Kontynuacje i nawiązania
Przedmioty w poezji:
- Adam Naruszewicz, Filiżanka;
- Teofil Lenartowicz, Złoty kubek;
- Czesław Miłosz, Piosenka o porcelanie.
Bibliografia przedmiotowa
- A. Brodzka, Maria Konopnicka, Warszawa 1975.