Dzieło Reymonta jest powieścią. Zgodnie z wymogami gatunku w Chłopach możemy wskazać płaszczyznę narracji oraz świata przedstawionego, w skład którego wchodzi rozbudowana, wielowątkowa fabuła (tu: wątek sporu o ziemię, wątek romansu Jagny i Antka, konfliktu z dworem), a także bohaterowie oraz czas i miejsce akcji. Możemy również dookreślić przynależność gatunkową powieści, wskazując na jej realistyczny charakter, który przejawia się w wiernej i szczegółowej panoramie zwyczajów i obrzędów wiejskich. Ponadto wpływ realizmu możemy dostrzec w prezentacji życia codziennego bohaterów (praca, zabawa, zróżnicowanie społeczne), a także w ich kreacji (wady, zalety, obawy, reakcje). W powieści widoczne są również związki z naturalizmem. Człowiek ukazany jest jako element świata przyrody, rytmowi której musi się podporządkować. Zwróćmy uwagę na postać Agaty. Niczym ptak, który przed zimą zmuszony jest migrować do innych miejsc, kobieta opuszcza Lipce. Powraca wraz z nadejściem wiosny. Powody jej wędrówki również można tłumaczyć w kontekście bezwzględnych praw natury. Staruszka, mając świadomość swej nieprzydatności w okresie zimowym, czując się jednostką słabą, ucieka przed bezwzględnością gromady, by móc powrócić wtedy, gdy będzie potrzebna stadu. Możemy zatem stwierdzić, że stosunki panujące wewnątrz społeczności wiejskiej zostały utrzymane w konwencji naturalistycznej (por. konflikt o ziemię jest niczym walka o przetrwanie). Wpływ tego kierunku estetycznego widoczny jest także w kreacji Jagny. Bohaterka poddająca się swoim instynktom, zniewolona przez popędy jest istotą przede wszystkim biologiczną. Warto pamiętać, że Antek również ulegał swojemu popędowi seksualnemu, jednak tylko Jagna została ukarana przez gromadę. Przyczyny tego należy upatrywać między innymi w tym, że mężczyzna poddawał się namiętnościom, ale ostatecznie opowiedział się po stronie ogółu. Był zatem istotą biologiczną i społeczną (liczył się z opinią społeczności). Wskazując na wpływ naturalizmu, należy jeszcze wspomnieć o scenie śmierci Kuby (tom I, rozdz. XII) i opisie wyglądu chorego Boryny (tom III, rozdz. II). Sceny śmierci obu wspomniany bohaterów mają charakter symboliczny. Parobek umiera w samotności, gdy obok bawią się weselnicy. Na podstawie kontrastowego zestawienia ciszy towarzyszącej Kubie i hucznej zabawy, przekonujemy się, że blisko radości jest smutek, blisko życia – śmierć. Gdy jedni umierają, inni się weselą. Dzięki tej scenie tekst Reymonta został wzbogacony o filozoficzną i egzystencjalną refleksję. Symboliczna śmierć Macieja gloryfikuje znaczenie pracy chłopa. Boryna słyszy głos przyrody, zostaje wykreowany na biblijnego siewcę, który dzięki swój pracy pokona śmierć. Człowiek bowiem umrze, lecz zasiane przez niego ziarno zaowocuje plonem (coś umiera, coś się zrodzi). Kolejnym oddziaływującym na tekst Chłopów kierunkiem estetycznym jest impresjonizm. W prozie przejawiał się tzw. bogatym mówieniem. Oznacza to, że organizacja języka wychodzi poza ramy informacyjne, bowiem zawiera elementy języka poetyckiego (epitety, metafory synestezyjne, stylizacje). W Chłopach przejawia się w opisach przyrody (por. tom I, rozdz. I, V, VI, IX). Reymont skupia uwagę czytelnika na ulotności, barwie, poświacie. Ponadto, w celu wyeksponowania integralności życia człowieka i natury, w tekście znajdziemy informacje dotyczące stanu duszy bohatera, jego wyglądu zewnętrznego lub zachowania przedstawione za pomocą odniesień do świata przyrody (np. zdenerwowany Antek „miał w sobie, taki wicher mocy […] poniósł się jak wicher na pola”). Odwrotny zabieg polega na personifikowaniu przyrody (por. tom III, rozdz. VI). Informacje o wewnętrznych przeżyciach bohaterów oraz opisy przyrody są relacjonowane przez narratora – młodopolskiego stylizatora (por. tom I, rozdz. VI). Obok niego występują również tzw. realistyczny obserwator (por. tom I, rozdz. I) oraz „wsiowy gaduła”, którego narracja przeważa. Ten ostatni jest członkiem społeczności wiejskiej, chłopem, który opowiada o życiu gromady, posługując się językiem stylizowanym na gwarę. Ze względu na doniosłość omawianego dzieła oraz fakt, że szczegółowo prezentuje życie pewnej społeczności na tle przełomowych wydarzeń (w chłopach rodzi się poczucie przynależności narodowej), utwór klasyfikowany jest jako epopeja.