Szewcy - Robert Scurvy

Podstawowe informacje o bohaterze

Prokurator Robert Scurvy to jeden z bohaterów występujących w Szewcach Stanisława Ignacego Witkiewicza (Witkacego). Scurvy jest przedstawicielem burżuazji (zapewne nowobogackiej, co sugeruje jego nazwisko, o czym poniżej). Przeprowadza przy pomocy „Dziarskich Chłopców” rewolucję, zostaje ministrem i zdobywa władzę. Traci ją jednak w wyniku przewrotu dokonanego przez szewców. Na końcu sztuki umiera w wyniku niespełnionego pożądania seksualnego.

 

Charakterystyka zewnętrzna

Bohater ma szeroką twarz, która wygląda jakby była „ zrobiona […] z czerwonego salcesonu”. Jego oczy są małe, błękitne. Szczękę ma szeroką, sprawiającą wrażenie bardzo silnej. Kiedy widzimy go po raz pierwszy (akt I), ubrany jest w elegancki strój żakietowy. Na głowie ma melonik (lub cylinder – Witkacy jest niekonsekwentny), w rękach, na których są jasne rękawiczki, laskę ze złotą gałką, a na szyi biały halsztuk (rodzaj szerokiego, modnego w czasach przedwojennych krawata) z ogromną perłą. Następnie Scurvy, kiedy pojawia się na czele „Dziarskich Chłopców”, aby zdobyć władzę (koniec aktu I), przyodziany jest w czerwony mundur huzarski. Panując nad szewcami (akt II), bohater nosi marynarkę, a na nią ma narzuconą czerwoną (lub purpurową – niekonsekwencja) togę. Na jego głowie znajduje się beret. Natomiast po utracie władzy (akt III) Scurvy znajduje się na ziemi i jest przywiązany łańcuchem do pnia. Ubrany został w psią lub kocią skórę. Na głowie ma wykonany z włóczki, różowy kapturek, do którego czubka przyczepiony jest dzwoneczek. Nie wstaje wówczas na dwie nogi i przez cały czas pali papierosy.

 

Charakterystyka wewnętrzna

Charakter Scurvy’ego zarysowuje już samo jego nazwisko. Jest to tak zwane nazwisko znaczące, zastosowane przez Witkacego celowo. Można odczytywać je na dwa sposoby. Pierwszy odnosi się do języka angielskiego (o czym w akcie III mówi inna postać występująca w utworze, Hiper-Robociarz). ‘Scurvy’ oznacza tyle, co ‘szkorbut’. Jest to znaczenie metaforyczne, które dotyczy tego, że bohater był chorobą (szkorbutem) wyniszczającą społeczeństwo. Drugie znaczenie nazwiska odczytać można jako grę słowną w języku polskim. Po zamianie ‘c’ na ‘k’ oraz ‘v’ na ‘w’ powstaje sformułowanie dobitnie określające charakter (jak i pochodzenie społeczne) bohatera.

 

Znamienne jest to, że wszelkie działania, które Scurvy podejmuje, wynikają z jego chorobliwego pożądania do występującej w utworze księżnej Iriny. Niezależnie od tego, w jakiej sytuacji Scurvy się znajduje, dąży do zaspokojenia swoich erotycznych obsesji. Gotów jest dla Iriny na przykład pracować jak szewcy (w akcie I), otoczyć ją swoją opieką (w akcie II) czy jeść jej z ręki (akt III). Nie potrafi jednak jej zdobyć. Odnosi się wrażenie, że bohater w kontaktach z kobietami jest bezradny, w zupełności poddaje się ich woli. Pożądanie Scurvy’ego potęguje to, że jest impotentem, co metaforycznie wypomina mu właśnie księżna.

 

W czasie, w którym Scurvy ma władzę, zachowuje się bezwzględnie wobec swoich poddanych. Szewców skazuje na bardzo ich męczące, przymusowe niepracowanie, Hiper-Robociarza wtrąca do więzienia z dożywotnim wyrokiem i torturuje. Ponadto świadomie kłamie i wykorzystuje swoje stanowisko dla zaspokajania własnych przyjemności. Natomiast, kiedy traci władzę, „schodzi na psy” (co widać także po jego stroju). Zachowuje się wówczas wpół jak człowiek, wpół jak zwierzę.

Bartosz Charachajczuk