Typ liryki
Jest to przykład liryki pośredniej, w której ukryty jest podmiot liryczny. Wiersz ma formę bezosobowej refleksji. Subiektywna perspektywa „ja” lirycznego ukryta jest w opisie rzeczywistości miejskiej. Taka odmiana liryki pośredniej nazywa się liryką opisowo-refleksyjną.
Podmiot liryczny i jego kreacja
Podmiot liryczny jako wrażliwy obserwator rzeczywiści miejskiej opisuje jedną z ulic, „ulicę Towarową”. W swojej relacji, poprzez zastosowanie zaimków przysłownych „tutaj” i „tu” oraz wyrazów modalnych „w ogóle” oraz „a kiedy…” sugeruje, że często tam bywa i dużo wie o tym miejscu. Z jednej strony jest zachwycony magicznością i jej specyficznym folklorem, a z drugiej strony ma świadomość, że z zapadnięciem zmroku ulica Towarowa zamienia się w miejsce niebezpieczne i pełne ludzi o wątpliwej reputacji.
Sensy utworu
Gałczyński spędził dzieciństwo na przedmieściach Warszawy. Ten fakt wywarł na poecie ogromny wpływ. Efekt tego jest widoczny w wierszu Ulica Towarowa. Przedstawia on poetycki obraz dzielnicy robotniczej bliżej nieokreślonego miasta. „Tutaj faceci grają na mandolinach”, nawet dziewczyny powracające z pracy, z hal fabrycznych są „smukłe i smaczne”. Wszystko wydaje się kolorowe, barwne. Panuje nastrój sielankowy, trochę jarmarczny, gdzie nawet księżyc ma wymiar poetycki, bo „wschodzi nad kinem”. Późną nocą jednak ten radosny nastrój pryska, a ulica staje się mroczna, groźna i pełna zasadzek, „mgłami i alkoholem […] rośnie i boli”. Życie mieszkańców zamienia się tu w pijacką balangę uzależnionych od alkoholu prostych robotników. Poeta podejmuje problem szarości życia mieszkańców robotniczych przedmieść. Ciężko pracują, a w chwilach wolnych od pracy zapijają swoje troski i smutki. Jest to obraz przygnębiający.
Z pozoru ulice te wydają się senne i niewinne, gdzie jest zabawa i śpiew, są „wstążeczki”, gdzie nawet „gwiazdy są jak porzeczki”. Tu je się pestki i pije wodę sodową. Metaforyczne stwierdzenie, że „ulica Towarowa rośnie i boli” jednoznacznie wskazuje na zmieniający się z nadejściem nocy charakter tego miejsca. Piękno blednie, a uzewnętrznia się brzydota i ciemna strona miejskiej ulicy. Jej mieszkańcy nie są już tacy barwni i szczęśliwi jak za dnia. Nocą pojawia się tu ból, gorycz, smutek, zwyczajność i obojętność. Im później, tym środowisko to ujawnia swoją większą degenerację.
Kontynuacje i nawiązania
Utwory podejmujące motyw miasta:
- Mikołaj Sęp-Szarzyński Epitafium Rzymowi
- Adam Mickiewicz Ustęp z części III Dziadów
- Juliusz Słowacki Kordian
- Honoriusz Balzak Ojciec Goriot
- Bolesław Prus Lalka
- Fiodor Dostojewski Zbrodnia i kara
- Henryk Sienkiewicz Quo vadis
- Stefan Żeromski Ludzie bezdomni
- Stefan Zeromski Przedwiośnie
- Maria Dąbrowska Noce i dnie
- Bruno Schulz Sklepy cynamonowe
- Michaił Bułhakow Mistrz i Małgorzata
- Antoni Słonimski Alarm
- Leopold Staff Pierwsza przechadzka
- Albert Camus Dżuma
- Miron Białoszewski Pamiętnik z powstania warszawskiego
- Zbigniew Herbert Raport z oblężonego miasta
Motyw miasta jest jednym z głównych tematów, jakie podejmowali przedstawiciele tzw. Awangardy Krakowskiej, tj. poeci: Julian Przyboś, Jan Brzękowski, Jalu Kurek, Adam Ważyk. Przyjęli zasadę „3xM” (Miasto – Masa – Maszyna), a nowoczesność z tym związaną zapisali jako podstawę swoich założeń programowych.
Bibliografia przedmiotowa
- J. Błoński Konstanty Ildefons Gałczyński (w tegoż:) Poeci i inni, Kraków 1956.
- A. Sandauer, O Gałczyński – tym razem… bez taryfy ulgowej (w tegoż:) Liryka i logika, Warszawa 1971.
Ulica Towarowa
Antygona
Apokalipsa
Bajki Krasickiego
Ballady Mickiewicza
Balon
Będziecie moimi świadkami
Biblia
Bibliografia barok
Bibliografia oświecenie
Bibliografia renesans
Bibliografia romantyzm
Bibliografia starożytność
Bibliografia średniowiecze
Bogurodzica
Boska komedia
Cesarz
Chłopi
Cierpienia młodego Wertera
Cudzoziemka
Dziady II
Dziady III
Dziady IV
Dzieje Tristana i Izoldy
Dżuma
Ferdydurke
Folwark zwierzęcy
Fraszki Kochanowskiego
Gloria victis
Granica
Hamlet
Iliada
Inny świat
Jądro ciemności
Kamień na kamieniu
Kamizelka
Kartoteka
Kazania sejmowe
Konrad Wallenrod
Kordian
Kronika polska Galla Anonima
Kronika polska Wincentego Kadłubka
Król Edyp
Księga Hioba
Księga Rodzaju
Kwiatki św. Franciszka
Lalka
Lament świętokrzyski
Latarnik
Legenda o św. Aleksym
Listy Krasińskiego
Listy starego diabła do młodego
Lord Jim
Ludzie bezdomni
Madame
Makbet
Mała apokalipsa
Medaliony
Mendel Gdański
Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki
Miłosierdzie gminy
Miłość w Biblii
Mistrz i Małgorzata
Mitologia
Nad Niemnem
Następny do raju
Nie-Boska komedia
Obrona Sokratesa
Oda do młodości
Odprawa posłów greckich
Odyseja
Opowiadania Borowskiego
Pamiątki Soplicy
Pamięć i tożsamość
Pamiętnik z powstania warszawskiego
Pamiętniki
Pan Tadeusz
Pierwszy krok w chmurach
Pieśni Kochanowskiego
Pieśń o Rolandzie
Początek
Poezja Staffa
Poezja Asnyka
Poezja Baczyńskiego
Poezja Barańczaka
Poezja Białoszewskiego
Poezja Bursy
Poezja Gałczyńskiego
Poezja Grochowiaka
Poezja Herberta
Poezja Horacego
Poezja Iwaszkiewicza
Poezja Karpińskiego
Poezja Kasprowicza
Poezja Konopnickiej
Poezja Leśmiana
Poezja Miłosza
Poezja Morsztyna
Poezja Naborowskiego
Poezja Norwida
Poezja Potockiego
Poezja Przerwy-Tetmajera
Poezja Przybosia
Poezja Różewicza
Poezja Sępa-Szarzyńskiego
Poezja Słowackiego
Poezja Staffa
Poezja Szymborskiej
Poezja Tuwima
Poezja Twardowskiego
Popiół i diament
Potop
Powracająca fala
Powrót posła
Pożoga
Proces
Przedwiośnie
Przypowieści
Psalmy
Rok 1984
Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią
Rozmowy z katem
Satyry Krasickiego
Sir Tomasz More odmawia
Skąpiec
Sklepy cynamonowe
Sonety krymskie
Szewcy
Szkice węglem
Śluby panieńskie
Świętoszek
Tango
Teatr i dramat antyczny
Trans-Atlantyk
Transakcja wojny chocimskiej
Treny Kochanowskiego
Wesele
Wieża
Wyznania
Z legend dawnego Egiptu
Zabytki języka polskiego
Zapiski więzienne
Zbrodnia i kara
Zdążyć przed Panem Bogiem
Zemsta
Żywot człowieka poczciwego