Kronika polska Galla Anonima - Styl i język utworu

Język kroniki jest prosty, chociaż niepozbawiony licznych metafor i „gry słów”. Gall Anonim stosuje wiele pytań retorycznych, wykrzykników, wołaczy i apostrof, co jest podstawowym chwytem sztuki retorycznej (retoryka – teoria i sztuka przemawiania). Styl kroniki jest podniosły, typowy dla krasomówstwa (krasomówstwo – sztuka wysławiania się, pięknej wymowy). Gall napisał swoją kronikę po łacinie, prozą rytmiczną o paralelnej budowie zdań, zastosował też rymy wewnętrzne. Kronika łączy w sobie cechy historiografii (piśmiennictwa historycznego) i literatury pięknej. Kunszt literacki właściwy dziełu Galla, świadczy, iż autor kroniki był człowiekiem bardzo dobrze wykształconym i znającym klasyczne reguły retoryki. A oto przykłady:

• pytania retoryczne:
  • „Któż bowiem zdoła godnie opowiedzieć jego mężne czyny, a cóż dopiero na piśmie przekazać [je] pamięci?”.

• anafora:
  • „O świetności doczesnej sławy / O zuchwała śmiałości rycerska / O majestacie królewskiej władzy”.

• wykrzyknienia:
  • „Właśnie wam nie godziło się popełniać takich występków!”.

• porównanie proste:
  • „Nie czekał na dostojników ani na wojsko, lecz jak lwica łaknąca krwi”.

• porównanie homeryckie:
  • „I jak ogniem zionący smok samym tchnieniem paląc wszystko dokoła, a to, co nie spłonęło, rozbijając ruchem, przebiega ziemię, by czynić spustoszenia – tak Bolesław uderzył na Pomorze”.

• metafora:
  • „Szymon, biskup owej krainy, podążał z żałosnym wołaniem za swymi owieczkami, rozdzieranymi wilczymi zębami”.

• peryfraza:
  • „Sprowadzimy z Pomorza ognistego smoka”.

• apostrofa:
  • „O bracia moi, których pieczołowicie wychowałem, jak matka synów”.

• Stosuje też często rymy wewnętrzne, np.
  • „Wobec tego Polacy […] niczego nie zdziałali, ani też nie znaleźli sposobności do walki, skoro dużej części wojska, a zwłaszcza Czechom, zabrakło żywności”.

• Rzeczywistość ocenia też używając aluzji, np.Sara jako stara kobieta urodziła dziecko:
  • „Gorliwie oddawali się postom, ażeby Bóg Wszechmogący, który Zachariaszowi dał Chrzciciela i otworzył łono Sary, aby potomstwem Abrahamowym tę parę obdarzył”.

• Nieobca mu była sztuka retoryczna i oratorska, o czym świadczy ta wypowiedź:
  • „O nieustraszeni rycerze, utrudzeni wraz ze mną w wielu wojnach i na wielu wyprawach, bądźcie i teraz gotowi razem ze mną umrzeć lub żyć! Ja osobiście, choć z tak małą garstką, chętnie już zacząłbym walkę z cesarzem, gdybym wiedział na pewno, że nawet jeśli padnę, to kres położę niebezpieczeństwu ojczyźnie”.