Typ liryki
Wiersz jest przykładem liryki pośredniej, w której podmiot liryczny nie wprost mówi o swoich uczuciach, wspomnieniach, marzeniach, pragnieniach.
Podmiot liryczny i jego kreacja
Podmiotem lirycznym w wierszu jest najprawdopodobniej ktoś, kto wspomina lata swojego dzieciństwa, upragnione, lipcowe wakacje i radość z tym związaną, wiejski krajobraz lata.
Sensy utworu
Sytuacja liryczna – wiersz w zasadzie dzieli się na trzy części. Pierwsza, wprowadzająca, mówi o radości młodych ludzi spowodowanej rozpoczynającymi się wakacjami. Podmiot liryczny mówi o nich „uczniowie”, ale czytelnik ma chyba nieodparte wrażenie, że jednym z owych uczniów był właśnie podmiot liryczny, a strofa stanowi wspomnienie, powrót do arkadyjskiej krainy lat dzieciństwa. W tej części tekstu mamy zespół słów i zwrotów, które określają tonację: „wzbici radość”, „wesoło”, „wiosnę”. Druga część tekstu jest już bardziej spokojna, kontemplacyjna. Podmiot liryczny (i bohater zarazem) siedzi na wozie i obserwuje wieś i jej uroki. Fascynuje go widok bosonogiego gęsiarka. Wieś kojarzy mu się z pięknem otaczającej przyrody (wóz zzieleniał), ze źródłem piękna i życia (gęsiarek beztrosko czerpie wodę z potoku). Natomiast w trzeciej części podmiot liryczny upaja się ciszą. Wprost wyraża swój zachwyt, podkreślając go wykrzyknieniem:
Okolicę, serce wzniosłe, przeszywa na przestrzał
strumień!
i pytaniem retorycznym:
Jak ten skryty poryw widoku i ciszę zatuloną w szumie
szeptanymi pytaniami – wydać?
Tak więc człowiekowi potrzebna jest natura, która daje mu energię, radość, szczęście, ale naturze człowiek absolutnie nie jest potrzebny. Swoją obecnością człowiek zakłóca jej zwyczajny spokój, rytm, przerwanie ciszy jest jak zdrada. Natura stanowi ład i porządek, a jednocześnie wszystkie jej elementy ze sobą współdziałają.
Kołysanie przywodzi na myśl spokój dzieciństwa, błogość, śpiew matki. Tak też zachowuje się przyroda wobec człowieka. W ostatnim wersie pojawia się słynna lipa, która oczywiście powinna natychmiast zostać skojarzona z lipą czarnoleską i twórczością Jana Kochanowskiego. Pytanie podmiotu lirycznego:
Jakże w cieniu, pod lipą – przysłowieć?
najprawdopodobniej jest pytaniem poety o to, jak wyrazić ową ciszę, jak oddać ją za pomocą słów. Być może poszukuje tu natchnienia, a także przewodnika, którym miałby być oczywiście poeta renesansowy.
Budowa i język utworu
Wiersz, co typowe dla Przybosia, jest nieregularny, czyli nie ma wyraźnych, takich samych strof, nie występują rymy. Mamy natomiast znów słynną zasadę, oczywistą dla poezji lingwistycznej, minimum słów i maksimum treści. Oprócz typowych metafor (np.: „wzbici w radość”, „czasowniki przez dni lata odmieniać”) pojawiają się ciekawe neologizmy: „zaoczę”, „połogich pagórków”, „przysłowieć”.
Kontynuacje i nawiązania
Motyw wakacji:
- Julian Przyboś, Odjazd z wakacji,
- Czesław Miłosz, Dolina Issy,
- Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz (Epilog),
Motyw czarnoleski:
- Julian Tuwim, Rzecz czarnoleska,
- Leopold Staff, Lipy,
- Jarosław Iwaszkiewicz, Gospodarstwo,
- Jacek Kaczmarski, Jan Kochanowski.
Bibliografia przedmiotowa
- J. Kwiatkowski, Świat poetycki Juliana Przybosia. Warszawa 1972.
- W. P. Szymański, Julian Przyboś. Warszawa 1978.
Czy o wierszu, który będziesz interpretować możesz powiedzieć tak jak Artur Sandauer powiedział o liryku "Notre Dame" Juliana Przybosia "Poetycki przekład katedry z kamienia na katedrę ze słów"?
Analiza wiersza Juliana Przybosia "Póki my żyjemy"
Analiza i interpretacja wiersza Juliana Przybosia pt. "Z Tatr".
Analiza i interpretacja "Świt kwietniowy" Juliana Przybosia.
Lipiec
Lipiec
Z Tatr
Antygona
Apokalipsa
Bajki Krasickiego
Ballady Mickiewicza
Balon
Będziecie moimi świadkami
Biblia
Bibliografia barok
Bibliografia oświecenie
Bibliografia renesans
Bibliografia romantyzm
Bibliografia starożytność
Bibliografia średniowiecze
Bogurodzica
Boska komedia
Cesarz
Chłopi
Cierpienia młodego Wertera
Cudzoziemka
Dziady II
Dziady III
Dziady IV
Dzieje Tristana i Izoldy
Dżuma
Ferdydurke
Folwark zwierzęcy
Fraszki Kochanowskiego
Gloria victis
Granica
Hamlet
Iliada
Inny świat
Jądro ciemności
Kamień na kamieniu
Kamizelka
Kartoteka
Kazania sejmowe
Konrad Wallenrod
Kordian
Kronika polska Galla Anonima
Kronika polska Wincentego Kadłubka
Król Edyp
Księga Hioba
Księga Rodzaju
Kwiatki św. Franciszka
Lalka
Lament świętokrzyski
Latarnik
Legenda o św. Aleksym
Listy Krasińskiego
Listy starego diabła do młodego
Lord Jim
Ludzie bezdomni
Madame
Makbet
Mała apokalipsa
Medaliony
Mendel Gdański
Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki
Miłosierdzie gminy
Miłość w Biblii
Mistrz i Małgorzata
Mitologia
Nad Niemnem
Następny do raju
Nie-Boska komedia
Obrona Sokratesa
Oda do młodości
Odprawa posłów greckich
Odyseja
Opowiadania Borowskiego
Pamiątki Soplicy
Pamięć i tożsamość
Pamiętnik z powstania warszawskiego
Pamiętniki
Pan Tadeusz
Pierwszy krok w chmurach
Pieśni Kochanowskiego
Pieśń o Rolandzie
Początek
Poezja Staffa
Poezja Asnyka
Poezja Baczyńskiego
Poezja Barańczaka
Poezja Białoszewskiego
Poezja Bursy
Poezja Gałczyńskiego
Poezja Grochowiaka
Poezja Herberta
Poezja Horacego
Poezja Iwaszkiewicza
Poezja Karpińskiego
Poezja Kasprowicza
Poezja Konopnickiej
Poezja Leśmiana
Poezja Miłosza
Poezja Morsztyna
Poezja Naborowskiego
Poezja Norwida
Poezja Potockiego
Poezja Przerwy-Tetmajera
Poezja Przybosia
Poezja Różewicza
Poezja Sępa-Szarzyńskiego
Poezja Słowackiego
Poezja Staffa
Poezja Szymborskiej
Poezja Tuwima
Poezja Twardowskiego
Popiół i diament
Potop
Powracająca fala
Powrót posła
Pożoga
Proces
Przedwiośnie
Przypowieści
Psalmy
Rok 1984
Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią
Rozmowy z katem
Satyry Krasickiego
Sir Tomasz More odmawia
Skąpiec
Sklepy cynamonowe
Sonety krymskie
Szewcy
Szkice węglem
Śluby panieńskie
Świętoszek
Tango
Teatr i dramat antyczny
Trans-Atlantyk
Transakcja wojny chocimskiej
Treny Kochanowskiego
Wesele
Wieża
Wyznania
Z legend dawnego Egiptu
Zabytki języka polskiego
Zapiski więzienne
Zbrodnia i kara
Zdążyć przed Panem Bogiem
Zemsta
Żywot człowieka poczciwego