Pamiętniki - Pamiętniki - streszczenie

epoka: Barok

Napisane przez Jana Chryzostoma Paska Pamiętniki nie zachowały się w całości. Brakuje początku, fragmentów środkowych i końca tekstu. Obecnie dysponujemy zapiskami Paska z ponad trzydziestu lat jego życia. Można je podzielić na dwie części, w których wydarzenia opisywane są chronologicznie, z podziałem na lata. Pierwsza dotyczy lat 1656–1666 i autor przedstawia w niej swoje przygody wojenne. Druga natomiast opisuje życie ziemiańskie w latach 1667–1688. Wszystko spisane zostało prawdopodobnie jako całość, pod koniec życia autora.

 

Pan Pasek – rycerz

Pasek od 1656 roku służył w wojsku. Bohater-narrator w roku kolejnym wziął udział w wojnie węgierskiej. Pozostając pod dowództwem Stefana Czarnieckiego przez szereg kolejnych lat prowadził życie rycerza bijącego się w różnych XVII-wiecznych wojnach. W latach 1658–1659 brał udział w wyprawie do Danii. Poza przedstawianiem czynów wojennych (na przykład zdobycie wyspy Alsen) opisał także miejscowe obyczaje i swoją miłość do Eleonory. Po powrocie z Danii autor-narrator mieszkał w posiadłości rodziców, wkrótce jednak znów wyruszył na wyprawę z wojskami hetmana Stefana Czarnieckiego. Tym razem uczestniczył w wojnie z Moskwą. Bił się między innymi pod Połonką i nad rzeką Basią. W jednej z bitew pojmał do niewoli dowódcę wojsk moskiewskich, hetmana Iwana Chowańskiego. Poza opisywaniem udziału w bitwach i swoich bohaterskich czynów, Pasek przedstawia też bardziej prozaiczne fragmenty żołnierskiego życia. Upływa ono na licznych pijatykach, często kończących się bójkami. Dalsze przygody Paska także mają charakter wojenno-przygodowo-awanturniczy. W kolejnych latach między innymi na rozkaz króla Jana Kazimierza eskortuje posłów moskiewskich do Warszawy, opowiada się po stronie króla podczas rokoszu Lubomirskiego.

 

Pan Pasek – ziemianin

Jan Chryzostom Pasek po latach wojowania powrócił na swoje rodzinne ziemie w 1667 roku i objął godność marszałka sejmikowego. Rozpoczął planowanie małżeństwa, przy czym były mu swatane dwie kandydatki i nie mógł się na żadną z nich zdecydować. W końcu ożenił się z kimś zupełnie innym (podobno w wyniku przypadku) – z siostrą swojego kuzyna, Anną Łącką, z domu Remiszowską. Zamieszkał w majątku we wsi Olszówce. Jego żona była starszą od niego o kilkanaście lat wdową i matką kilkorga dzieci. Autor-narrator chciał mieć syna, który kontynuowałby tradycję rodową, jednak nie doczekał się żadnego własnego potomstwa. Jak sam twierdził – spowodowały to czary rzucone na jego żonę. Pasek opisał siebie jako dobrego ziemianina. Życie upływało mu na gospodarowaniu na roli i zajmowaniu się sprawami publicznymi. Brał udział w sejmikach, uczestniczył w elekcji Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Interesował się sprawami państwa na tyle, że za istotne uznał przedstawienie pośredniej relacji na temat odsieczy wiedeńskiej. Poza tym wchodził w zatargi i procesował się z innymi szlachcicami. Najwięcej jednak autor-narrator pisze o uczestniczeniu i organizowaniu polowań, uczt i innych typowych dla XVII-wiecznej ziemiańskiej szlachty zabaw. Szczególną przyjemność sprawiało mu zajmowanie się zwierzętami. Hodował różne ptaki, wyjątkową sympatią darzył wytresowaną przez siebie wydrę (nadał jej przezwisko Robak; nauczył reagować na komendy, łowić ryby na rozkaz, pilnować domu). Zyskała ona nawet taką popularność, że zainteresował się nią sam król Jan III Sobieski. Wskutek tego Pasek był zmuszony oddać zwierzę władcy (co czynił bardzo niechętnie). W 1688 roku Pamiętniki urywają się.

Pamiętniki