Motyw zabójstwa - Motyw zabójstwa w literaturze

William Szekspir Makbet

Makbet dochodzi do przekonania, że jest najlepszym z żołnierzy Dunkana. Marzy o zaszczytach i bogactwie. Wkrótce po wysłuchaniu przepowiedni czarownic zaczyna myśleć o zamordowaniu króla. Namawia go do tego jego żona. Makbet nie może podjąć decyzji: pragnie korony, ale nie chce zabić Dunkana. Ostatecznie Lady Makbet przekonuje go, podaje środek nasenny strażnikom, a mężczyzna zabija władcę. Po dokonaniu zbrodni w Makbecie budzą się wyrzuty sumienia, jest przerażony, natomiast jego żona uważa, że jak tylko zmyją krew wodą, zapomną o popełnionym czynie. Zamordowani zostają również strażnicy, więc zdemaskowanie sprawcy jest utrudnione. Mimo to Makbet obawia się, że zbrodnia może zostać wykryta, zostają więc zabici: Banko, Lady Makduf i jej syn. Utwór pokazuje konsekwencje morderstwa – zmiany w relacjach między ludźmi, ciągłe rozpamiętywanie, obłęd. Dowodzi też, że za zabójstwo wymierzana jest surowa kara, której nie da się uniknąć.

 

Adam Mickiewicz Lilie

Żona zdradziła męża i z obawy, że on się o tym dowie, zabiła go. Następnie zakopała ciało na łące. Siała lilie na grobie, śpiewając zaklęcia. Swoją tajemnicę powierzyła jedynie pustelnikowi, nawet bracia zmarłego nie wiedzieli, że kobieta dokonała morderstwa. Gdy nie udało im się odnaleźć brata, postanowili, że jeden z nich ożeni się z wdową. Doprowadziło to do kłótni i zbezczeszczenia pamięci o zmarłym – mężczyźni rwali kwiaty z grobu brata. Ukazała się zjawa zamordowanego człowieka – cerkiew, w której przebywali bracia i żona, zapadła się. Utwór swoją treścią realizuje podstawowe założenia ballady: nastrój grozy, ukaranie zbrodniarza („Nie masz zbrodni bez kary”), fantastyka, ludowość.


Juliusz Słowacki Balladyna

Balladyna to zbrodnicza postać. Przyczyniła się do śmierci wielu osób. Uśmiercenie Aliny wiązało się z konkursem zorganizowanym przez Kirkora. Jego żoną miała zostać ta z sióstr, która jako pierwsza przyniesie kosz pełen malin. Z tego zadania lepiej wywiązała się Alina, jednak Balladyna bardzo chciała zostać wybranką Kirkora. Jako osoba przebiegła i zazdrosna nie zawahała się zabić swojej siostry. Po tym wydarzeniu na jej twarzy pojawiło się niezmywalne czerwone znamię. Ta zbrodnia pociągnęła za sobą kolejne (otrucie wspólnika, przyczynienie się do śmierci męża, kochanka, matki) – dziewczyna dążyła do uzyskania jak największej władzy, nie liczyła się z innymi, dokonywała okrutnych czynów. Słowacki w ten sposób obnażył psychikę ludzką, pokazał, że gdy człowiek raz postąpi źle, to zrobi to po raz kolejny, bo jedna zbrodnia pociąga za sobą kolejną. Jednocześnie można zaobserwować, że do władzy trudno jest dojść w sposób sprawiedliwy, często wymaga ona ofiar.


Fiodor Dostojewski Zbrodnia i kara

Raskolnikow zabił starą lichwiarkę, Alonę Iwanownę i jej siostrę – Lizawietę. Pozornie nie miał żadnych wyrzutów sumienia. Jego zbrodnia była dokładnie zaplanowana, ale nie wszystko poszło zgodnie z planem. Raskolnikow zachował jednak zimną krew i zamordował kobiety z wielkim okrucieństwem: zadawał im ciosy siekierą. Mężczyzna uwierzył, że może być nadczłowiekiem, jednostką wybitną. Ideologia Raskolnikowa ma związek z filozofią Fryderyka Nietzschego. Pisał on o nadczłowieku w dziele Tako rzecze Zaratustra. Poglądy bohatera były pełne agresji – uważał, że niektórzy ludzie to pasożyty społeczne, stojące niżej w hierarchii. Alona została zabita, ponieważ jej istnienie było niepotrzebne, a nawet szkodziło – Raskolnikow uważał ją za niższą formę bytu.  Morderstwo przyczyniło się do obłędu Raskolnikowa. Okazało się, że taka filozofia nie ma sensu, stąd też płynie wniosek, że ludziom nie wolno zabijać innych. Powieść obnaża psychikę ludzką – Dostojewski przed napisaniem książki wczytywał się w kroniki policyjne, dowiadywał się o motywacjach zbrodni.


John Steinbeck Myszy i ludzie

Przedstawiona zostaje historia dwóch przyjaciół: George’a i Lenny’ego. Drugi z nich jest niedorozwinięty umysłowo, co wpędza ich często w tarapaty. Nie mogą znaleźć dla siebie miejsca, często bezskutecznie szukają pracy. W końcu przybywają na farmę, w której znajdują zatrudnienie, zyskują sympatię robotników i początkowo wszystko dobrze się układa. Lenny jest naiwny, wierzy w realizację swoich marzeń – ukazuje to jego bezbronność. Jednak jednocześnie jest bardzo silnym mężczyzną – jednym uściskiem zabija myszy, szczeniaka, a w końcu niechcący morduje kobietę. Nie są to czyny popełnione z premedytacją, jednak mają konsekwencje takie same, jak okrutne zabójstwo. George zdaje sobie sprawę, że tak będzie już zawsze, postanawia zastrzelić przyjaciela, żeby zaoszczędzić mu wiecznych upokorzeń, a sobie nieustających problemów. Myszy i ludzie pokazują postać człowieka, który staje przed trudnym wyborem. Zabójstwa zaprezentowane w książce nie są pełnymi nienawiści czynami (te popełnione przez Lenny’ego trudno nazwać zabójstwami, ponieważ nie są świadome).

 

Inne przykłady literackie:

  • Biblia (zabicie Abla przez Kaina)
  • Mitologia grecka (Edyp dopuszczający się ojcobójstwa)
  • Homer Odyseja (zabicie zalotników Penelopy przed Odyseusza)
  • William Szekspir Hamlet (zbrodnia popełniona przez Klaudiusza)
  • George Byron Giaur (zamordowanie Leili, zabicie Hassana przez Giaura)
  • Adam Mickiewicz Pan Tadeusz (Jacek Soplica – zabójca Horeszki)
  • Juliusz Słowacki Kordian (próba zabójstwa cara), Arab (satysfakcja płynąca z unieszczęśliwiania innych m.in. mordowania)
  • Stanisław Ignacy Witkiewicz Szewcy (zabójstwo dokonane na Sajetanie)
  • Erich Maria Remarque Łuk triumfalny (zabicie oprawcy)