muz. Feliks Nowowiejski, sł. Maria Konopnicka Rota

Pieśń patriotyczna, której treść wyraża dążenie Polaków pozostających pod zaborem pruskim do emancypacji narodowościowej. Zbiorowy podmiot liryczny (naród) deklaruje przywiązanie do ojczystej ziemi, języka polskiego, historii i kultury: „Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród, / nie damy pogrześć mowy!” Zapowiada walkę z wielowiekowym zniewoleniem. Wyraża silny sprzeciw wobec działań germanizacyjnych zaborcy, który w odpowiednim momencie („gdy zagrzmi złoty róg”), przerodzi się w zbrojny opór. Każdą strofę kończy zwrot: „Tak nam dopomóż Bóg!” Uroczysta, chorałowa i marszowa melodia osiąga kulminację na kluczowych słowach tekstu: wróg, Bóg, próg, róg.

muz. i sł. Jacek Kaczmarski Pięć głosów z kraju. Modlitwa (płyta Dzieci Hioba)

Modlitwa do Matki Boskiej o ocalenie narodu przed wielorakim głodem, prowadzącym do upadku moralnego. Chodzi nie tylko o głód chleba, ale także o głód miłości, której brak w serach, o głód zemsty, której nie potrzeba, o głód władzy, która jest w rzeczywistości siłą. Modlitwa o ocalenie narodu, który tonąc, pociąga innych za sobą na dno, który sam marząc, odmawia innym prawa do marzeń, który zadaje ciosy, by pozostawić ich ślady. Modlitwa o ocalenie nas przed nami samymi.

Inne przykłady muzyczne

• muz. anonim, sł. Wincenty z Kielczy Gaude Mater Polonia (hymn o męczeńskiej śmieci bohatera narodowego)
• muz. ludowa, sł. J. Wybicki Mazurek Dąbrowskiego (hymn państwowy)
• Fryderyk Chopin Rondo á la Krakowiak (polski taniec narodowy)
• Fryderyk Chopin Polonezy (polskie tańce narodowe)
• muz. i sł. anonim Marsz Polonii (Marsz 1846 roku) (marsz rozproszonych po świecie emigrantów)
• Stanisław Moniuszko Mazur z opery Straszny dwór (polski taniec narodowy)
• muz. i sł. anonim Gustaw Ehrenberg Szlachta w roku 1831 (Gdy naród do boju) (walka o tożsamość narodu))
• J. Kaczmarski Rejtan, czyli raport ambasadora (płyta Muzeum) (zdrada narodowa)
• J. Kaczmarski Limeryki o narodach (płyta Bankiet) (charakterystyka narodów świata)
• J. Kaczmarski Według Gombrowicza – narodu obrażanie (płyta Sarmatia vol. 2) (refleksja nad tożsamością narodu)