Miron Białoszewski

Miron Białoszewski urodził się 30 lipca 1922 roku w Warszawie. W czasie II wojny światowej zdał maturę na tak zwanych tajnych kompletach. Następnie studiował na działającym wówczas w podziemiu Uniwersytecie Warszawskim filologię polską, której w wyniku zdarzeń wojennych nie ukończył. Widział z bliska, jako cywil, powstanie warszawskie. Nie mógł w nim brać czynnego udziału ze względu na chorą nogę (kulał w wyniku przebytej wcześniej choroby). Po powstaniu został wywieziony przez hitlerowców na przymusowe roboty do Niemiec (do miejscowości Lammsdorf). Udało u się jednak stamtąd uciec. Kiedy wojna dobiegła końca, Białoszewski powrócił do Warszawy i zatrudnił się początkowo na poczcie, a następnie jako dziennikarz i reporter. Współpracował zarówno z prasą codzienną, jak i dziecięcą. Pisarz był homoseksualistą, przez wiele lat żył ze swoim partnerem-malarzem, Leszkiem Solińskim.

Białoszewski ze względu na cechy jego twórczości uznawany jest za twórcę awangardowego. Literaturoznawcy przypisują my nawet rolę kontynuatora tradycji literackich futurystów działających w czasach dwudziestolecia międzywojennego. Debiut Białoszewskiego jako poety miał miejsce w 1947 roku w prasie (wydrukowano wówczas jego wiersz Chrystus powstania). Natomiast jego pierwszy zbiór poetycki, Obroty rzeczy (tak zwany spóźniony debiut), ukazał się po przełomie październikowym (1956). Białoszewski pisał też prozę. To jednak nie wszystko – przez całe życie zajmował się również działalnością teatralną. Zarówno układał sztuki, występował w nich, jak i zajmował się organizowaniem życia teatralnego. W czasie wojny działał razem ze Swenem Czachorowskim w jego podziemnym Teatrze Swena. Później był współtwórcą studenckiego Teatru na Tarczyńskiej. Natomiast po jego rozpadzie wraz z kilkorgiem swoich przyjaciół stworzył słynny eksperymentalny Teatr Osobny. Wystawiali oni przedstawienia w domu Białoszewskiego. Twórczość pisarza doceniała współczesna mu krytyka literacka i otrzymał on na przykład Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki za Pamiętnik z powstania warszawskiego.

Tomy poetyckie Białoszewskiego to między innymi:

• Obroty rzeczy;
• Rachunek zaściankowy;
• Mylne wzruszenia;
• Było i było;
• Odczepić się.

Wiersze zawarte w wymienionych powyżej zbiorach należą do stworzonego przez Białoszewskiego nurtu poezji lingwistycznej. Charakteryzują się odwoływaniem do otaczającej rzeczywistości i kultury niskiej. Ich istota tkwi w eksperymencie językowym: napisane są językiem kolokwialnym, poeta łamie zasady gramatyki i wykorzystuje podobieństwa fonetyczne poszczególnych słów czy frazeologizmów. Dzięki temu poezja oddaje chaos codzienności i jednocześnie codzienność ulega poetyzacji.

Najważniejszy utwór prozatorski:

Pamiętnik z powstania warszawskiego – to napisany i wydany po ćwierci wieku zapis wydarzeń mających miejsce podczas powstania warszawskiego, widzianych oczami nie walczącego żołnierza, a cywila usiłującego przeżyć w pogrążonej w bitewnej zawierusze rzeczywistości. Istotne jest to, że w utworze obraz powstania, poprzez opisanie go w sposób prosty, odnoszący się do prozaicznej codzienności, uległ deheroizacji. Utwór stylizowany jest na mowę potoczną.

Inne zbiory z (krótkimi) utworami prozatorskimi to:

• Donosy rzeczywistości;
• Szumy, zlepy, cięgi;
• Zawał.

Białoszewski zmarł 17 czerwca 1983 roku na zawał serca w swoim mieszkaniu. Pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Prowadził dziennik, a w swoim testamencie zapisał, że życzy sobie, aby nie był on publikowany od razy po jego śmierci. Do dnia dzisiejszego (koniec września 2007 roku) drukiem ukazały się jedynie fragmenty.