Geneza utworu
Powieść Kamień na kamieniu ukazała się w 1984 r. Dzieło stanowi zaczątek eksplorowania przez Myśliwskiego świata dawnej wsi, z jej tradycjami, zwyczajami, organizacją pracy, wypoczynku, zabawy. Autor sam pochodzi z małej podsandomierskiej wsi, zatem nawiązuje w twórczości do swojego dzieciństwa i okresu dorastania. Zebrane wówczas doświadczenia powracają po wielu latach, właśnie w dziele prozatorskim Myśliwskiego. Kamień na kamieniu spotkał się z niezwykle pochlebnym przyjęciem czytelników i krytyków. Z uwagi na epicki rozmach i szerokie potraktowanie tematyki wiejskiej, dzieło porównywano wręcz z Chłopami Reymonta. W 1995 Ryszard Ber przeniósł powieść na ekran.
Znaczenie tytułu
Tytuł powieści jest symboliczny, a jego wymowa wieloznaczna. Myśliwski nazwę swej powieści wziął od ludowej piosenki, cytując jej fragment dosłownie, a także umieszczając go jako motto do swojego dzieła. Ów wycinek z piosenki brzmi następująco:
Kamień na kamieniu
Na kamieniu kamień
A na tym kamieniu
Jeszcze jeden kamień.
Tytuł utworu w kontekście piosenki nie wydaje się szczególnie trudny do rozszyfrowania. Są to jednak pozory. Owszem, można potraktować ów tytuł dosłownie – wówczas chodziłoby o pewną powtarzalność, cykliczność, np. prac wiejskich – sianie zboża, żniwa itp. Jednak sformułowanie „kamień na kamieniu” przynosi także znaczenia przenośne, symboliczne. Owa powtarzalność w szerszym znaczeniu nabywa bowiem znamion uniwersalnych, dotyka każdego z nas. Mało tego, cały żywot ludzki jest powtarzalny, zmienny, nietrwały.
Ponieważ Myśliwski w powieści wielokrotnie czyni aluzje do Biblii, można także snuć hipotezę, że tytuł odnosi się do sceny z ewangelii, w której Jezus mówi o zburzeniu Jerozolimy. Padają tam słowa:
Gdy wychodził ze świątyni, rzekł Mu jeden z uczniów: «Nauczycielu, patrz, co za kamienie i jakie budowle!» Jezus mu odpowiedział: «Widzisz te potężne budowle? Nie zostanie tu kamień na kamieniu, który by nie był zwalony» (Mk 13, 1-2)
Jezus sugeruje tu problem przemijalności, odchodzenia pewnego świata, niszczenia tego, co wielkie, piękne, zdawałoby się wieczne (świątynia, budynki jerozolimskie). Podobnie i w powieści mamy do czynienia z odchodzeniem w niebyt świata chłopskiego.
Trzecia możliwa interpretacja tytułu: „kamień na kamieniu” to metaforyczne określenie grobu, znaku pamięci o tym, co przemija. Wiemy przecież, że bohater ma obsesję, aby ocalić siebie i swoją rodzinę od zapomnienia – budując grobowiec właśnie.
Geneza utworu i znaczenie tytułu
Kamień na kamieniu - opracowanie
Antygona
Apokalipsa
Bajki Krasickiego
Ballady Mickiewicza
Balon
Będziecie moimi świadkami
Biblia
Bibliografia barok
Bibliografia oświecenie
Bibliografia renesans
Bibliografia romantyzm
Bibliografia starożytność
Bibliografia średniowiecze
Bogurodzica
Boska komedia
Cesarz
Chłopi
Cierpienia młodego Wertera
Cudzoziemka
Dziady II
Dziady III
Dziady IV
Dzieje Tristana i Izoldy
Dżuma
Ferdydurke
Folwark zwierzęcy
Fraszki Kochanowskiego
Gloria victis
Granica
Hamlet
Iliada
Inny świat
Jądro ciemności
Kamień na kamieniu
Kamizelka
Kartoteka
Kazania sejmowe
Konrad Wallenrod
Kordian
Kronika polska Galla Anonima
Kronika polska Wincentego Kadłubka
Król Edyp
Księga Hioba
Księga Rodzaju
Kwiatki św. Franciszka
Lalka
Lament świętokrzyski
Latarnik
Legenda o św. Aleksym
Listy Krasińskiego
Listy starego diabła do młodego
Lord Jim
Ludzie bezdomni
Madame
Makbet
Mała apokalipsa
Medaliony
Mendel Gdański
Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki
Miłosierdzie gminy
Miłość w Biblii
Mistrz i Małgorzata
Mitologia
Nad Niemnem
Następny do raju
Nie-Boska komedia
Obrona Sokratesa
Oda do młodości
Odprawa posłów greckich
Odyseja
Opowiadania Borowskiego
Pamiątki Soplicy
Pamięć i tożsamość
Pamiętnik z powstania warszawskiego
Pamiętniki
Pan Tadeusz
Pierwszy krok w chmurach
Pieśni Kochanowskiego
Pieśń o Rolandzie
Początek
Poezja Staffa
Poezja Asnyka
Poezja Baczyńskiego
Poezja Barańczaka
Poezja Białoszewskiego
Poezja Bursy
Poezja Gałczyńskiego
Poezja Grochowiaka
Poezja Herberta
Poezja Horacego
Poezja Iwaszkiewicza
Poezja Karpińskiego
Poezja Kasprowicza
Poezja Konopnickiej
Poezja Leśmiana
Poezja Miłosza
Poezja Morsztyna
Poezja Naborowskiego
Poezja Norwida
Poezja Potockiego
Poezja Przerwy-Tetmajera
Poezja Przybosia
Poezja Różewicza
Poezja Sępa-Szarzyńskiego
Poezja Słowackiego
Poezja Staffa
Poezja Szymborskiej
Poezja Tuwima
Poezja Twardowskiego
Popiół i diament
Potop
Powracająca fala
Powrót posła
Pożoga
Proces
Przedwiośnie
Przypowieści
Psalmy
Rok 1984
Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią
Rozmowy z katem
Satyry Krasickiego
Sir Tomasz More odmawia
Skąpiec
Sklepy cynamonowe
Sonety krymskie
Szewcy
Szkice węglem
Śluby panieńskie
Świętoszek
Tango
Teatr i dramat antyczny
Trans-Atlantyk
Transakcja wojny chocimskiej
Treny Kochanowskiego
Wesele
Wieża
Wyznania
Z legend dawnego Egiptu
Zabytki języka polskiego
Zapiski więzienne
Zbrodnia i kara
Zdążyć przed Panem Bogiem
Zemsta
Żywot człowieka poczciwego