Adam Mickiewicz
Adam Mickiewicz – urodzony 24 grudnia 1798 roku w Zosiu koło Nowogródka. Pochodził z rodziny szlacheckiej. Ojciec, Mikołaj, był adwokatem i komornikiem mińskim, natomiast matka, Barbara z Majewskich, pochodziła ze starego rodu szlacheckiego, który od wielu lat mieszkał na Nowogródczyźnie.
Całą twórczość Adama Mickiewicza można podzielić na cztery etapy, których nazwy zaczerpnięte zostały od miejsc pobytu autora.
Etap I – wileńsko-kowieński.
W latach 1816-1819 Mickiewicz studiuje w Wilnie, a następnie musi rozpocząć pracę jako nauczyciel w Kownie (ponieważ zmuszony został do odpracowania czegoś, co dziś nazwalibyśmy stypendium na naukę). Praca nauczyciela go nuży, nie czuje się tam dobrze tym bardziej, że poznaje Marylę Wereszczakównę, zakochuje się, ale panna zostaje wydana za hrabiego Puttkamera.
Najważniejsze utwory tego okresu to:
1820 r. – Oda do młodości – utwór, który jeszcze stoi na granicy epok. Mickiewicz wybiera klasyczny gatunek, odnosi się do haseł rewolucji francuskiej, ale pisze już w duchu romantycznym, przeciwstawiając sobie dwa światy: starych („płaz w skorupie”) i młodych („jutrzenka swobody”). Mówi o tym, co kieruje młodymi: jedność, braterstwo, umiłowanie wolności, zapał, szał, chęć działania.
1822 r. – Ballady i romanse – manifest polskiego romantyzmu z najważniejszym zdaniem:
„Miej serce i patrzaj w serce”.
Są to teksty, które w pełni realizują większość haseł romantycznych. Należy zwrócić szczególną uwagę na balladę Lilie, w której mamy początki horroru w literaturze polskiej oraz na teksty: Romantyczność, Świteź, Świtezianka, Powrót taty, w których najwyraźniej widać wpływ ludowego kodeksu moralnego.
1823 r. – Grażyna – pierwsza powieść poetycka Mickiewicza i dowód jego fascynacji literaturą angielską. To historia kobiety, która nie chce, aby jej mąż stracił honor, więc postanawia oddać za niego życie i nie dopuścić do najazdu Krzyżaków na Litwę. Akcja rozgrywa się w średniowieczu i mamy tu do czynienia z historyzmem.
1823 r. – Dziady, część II i IV – zwyczajowo mówi się o Dziadach wileńsko-kowieńskich. W części II mamy pokazany obrzęd na wpół pogański, który praktykowany był na terenach wschodnich. Polegał on na tym, iż społeczność wiejska spotykała się w dzień zaduszny na cmentarzach, aby pomóc błąkającym się duszom zmarłych w dotarciu do szczęścia wiecznego. Mickiewicz najprawdopodobniej znał ten obrzęd z dzieciństwa. Część IV natomiast pokazuje nieszczęśliwego kochanka, Gustawa, który odwiedza księdza, by opowiedzieć mu historię swej miłości. Gustaw spędza w domu księdza trzy godziny: miłości, rozpaczy i przestrogi.
Etap II – rosyjski
W 1823 roku Mickiewicz zostaje uwięziony w klasztorze bazylianów w Wilnie za działalność w kołach Filomatów i Filaretów. Następnie zostaje zesłany w głąb Rosji, potem odbywa podróże m.in. do Petersburga, Odessy, na Krym. W 1829 roku ucieka z zesłania do Drezna.
1826 r. – Sonety odeskie i Sonety krymskie – sonety są zapisem wrażeń z romantycznej podróży Mickiewicza. Bohaterem sonetów jest pielgrzym, który z jednej strony tęskni za ojczyzną, a z drugiej podziwia uroki krymskiej przyrody, fascynuje się kulturą Orientu.
1828 r. – Konrad Wallenrod – to druga bardzo znana powieść poetycka, której akcja rozgrywa się także na średniowiecznej Litwie. Tytułowy bohater, Litwin, nie widząc innej możliwości, staje się podstępnie Wielkim Mistrzem Zakonu Krzyżackiego i doprowadza go do upadku.
Etap III – drezdeński
W 1830 r. w Rzymie Mickiewicz dowiaduje się o powstaniu listopadowym, wyjeżdża do Wielkopolski, ale udziału w powstaniu nie bierze. Po upadku powstania udaje się do Drezna, a potem do Paryża.
1832 r. – Dziady, część III – Gustaw przeistacza się w Konrada, bojownika o wolność ciemiężonego narodu. Dramat pokazuje przede wszystkim obraz martyrologii Polaków i cynicznego Nowosilcowa, który skazuje na wywózki niewinne polskie dzieci. Mickiewicz przedstawia również w Widzeniu księdza Piotra koncepcję mesjanizmu – teorię głoszącą, że losy Polski są powtórzeniem losów Chrystusa, Polska zostanie ukrzyżowana przez zaborców, ale zmartwychwstanie wolna i silna, poświęcając jednocześnie siebie dla zbawienia świata.
Etap IV – paryski
W Paryżu Mickiewicz żeni się z Celiną Szymanowską. Od 1839 roku wykłada w Lozannie, potem w College de France w Paryżu, a w 1841 roku poznaje Andrzeja Towiańskiego i wstępuje do Koła Sprawy Bożej. Siedem lat później chce utworzyć legiony polskie we Włoszech, ale w końcu powraca do Paryża, a w 1855 roku wyrusza do Turcji, by tworzyć legiony do walki z Rosją. Tam umiera niespodziewanie 26 listopada.
1834 r. – Pan Tadeusz – największa narodowa i szlachecka epopeja. Mickiewicz żegna się w niej z Litwą i odchodzącą epoką szlachecką. Pokazuje życie tej warstwy społecznej na początku XIX wieku, zwyczaje, opowiada historię Jacka Soplicy, który z hulaki staje się księdzem Robakiem, patriotą i emisariuszem.
1839-1840 - Liryki lozańskie – jest to zbiór wierszy, które były pisane podczas pobytu Mickiewicza w szwajcarskiej Lozannie i nie zostały opublikowane za życia poety. Po śmieci Mickiewicza nadano im wspólny tytuł: Liryki lozańskie. Teksty te mają przede wszystkim charakter refleksyjny, są też pewnym rozrachunkiem z życiem i przeszłością.
Ciało Mickiewicza zostało przewiezione najpierw do Paryża i pochowane na cmentarzu Montmorency, a w roku 1890 sprowadzone na Wawel. W Stambule natomiast znajduje się symboliczny grób poety w Muzeum Adama Mickiewicza. W Paryżu znajduje się muzeum, które ufundował syn poety, Władysław.
Antygona
Apokalipsa
Bajki Krasickiego
Ballady Mickiewicza
Balon
Będziecie moimi świadkami
Biblia
Bibliografia barok
Bibliografia oświecenie
Bibliografia renesans
Bibliografia romantyzm
Bibliografia starożytność
Bibliografia średniowiecze
Bogurodzica
Boska komedia
Cesarz
Chłopi
Cierpienia młodego Wertera
Cudzoziemka
Dziady II
Dziady III
Dziady IV
Dzieje Tristana i Izoldy
Dżuma
Ferdydurke
Folwark zwierzęcy
Fraszki Kochanowskiego
Gloria victis
Granica
Hamlet
Iliada
Inny świat
Jądro ciemności
Kamień na kamieniu
Kamizelka
Kartoteka
Kazania sejmowe
Konrad Wallenrod
Kordian
Kronika polska Galla Anonima
Kronika polska Wincentego Kadłubka
Król Edyp
Księga Hioba
Księga Rodzaju
Kwiatki św. Franciszka
Lalka
Lament świętokrzyski
Latarnik
Legenda o św. Aleksym
Listy Krasińskiego
Listy starego diabła do młodego
Lord Jim
Ludzie bezdomni
Madame
Makbet
Mała apokalipsa
Medaliony
Mendel Gdański
Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki
Miłosierdzie gminy
Miłość w Biblii
Mistrz i Małgorzata
Mitologia
Nad Niemnem
Następny do raju
Nie-Boska komedia
Obrona Sokratesa
Oda do młodości
Odprawa posłów greckich
Odyseja
Opowiadania Borowskiego
Pamiątki Soplicy
Pamięć i tożsamość
Pamiętnik z powstania warszawskiego
Pamiętniki
Pan Tadeusz
Pierwszy krok w chmurach
Pieśni Kochanowskiego
Pieśń o Rolandzie
Początek
Poezja Staffa
Poezja Asnyka
Poezja Baczyńskiego
Poezja Barańczaka
Poezja Białoszewskiego
Poezja Bursy
Poezja Gałczyńskiego
Poezja Grochowiaka
Poezja Herberta
Poezja Horacego
Poezja Iwaszkiewicza
Poezja Karpińskiego
Poezja Kasprowicza
Poezja Konopnickiej
Poezja Leśmiana
Poezja Miłosza
Poezja Morsztyna
Poezja Naborowskiego
Poezja Norwida
Poezja Potockiego
Poezja Przerwy-Tetmajera
Poezja Przybosia
Poezja Różewicza
Poezja Sępa-Szarzyńskiego
Poezja Słowackiego
Poezja Staffa
Poezja Szymborskiej
Poezja Tuwima
Poezja Twardowskiego
Popiół i diament
Potop
Powracająca fala
Powrót posła
Pożoga
Proces
Przedwiośnie
Przypowieści
Psalmy
Rok 1984
Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią
Rozmowy z katem
Satyry Krasickiego
Sir Tomasz More odmawia
Skąpiec
Sklepy cynamonowe
Sonety krymskie
Szewcy
Szkice węglem
Śluby panieńskie
Świętoszek
Tango
Teatr i dramat antyczny
Trans-Atlantyk
Transakcja wojny chocimskiej
Treny Kochanowskiego
Wesele
Wieża
Wyznania
Z legend dawnego Egiptu
Zabytki języka polskiego
Zapiski więzienne
Zbrodnia i kara
Zdążyć przed Panem Bogiem
Zemsta
Żywot człowieka poczciwego